▲

Kwartaalbladen » 1989 (jaargang 30) » No. 4 » pagina 121-123

HAS, een Westfriese familienaam van Holsteiner oorsprong?

Met de gereformeerde doop op 12 december 1689 van de tweeling Jan en Pieter, kinderen van Hendrik Hasse en Belijtje Jans, begint in Hoorn de daarna vrijwel aaneengesloten geschiedenis van tenminste drie takken, ontstaan uit deze nu oudst bekende voorvader, afkomstig uit Oosterstee en zijn vrouw uit Rijnberk. Waar deze beide plaatsjes precies liggen, dat is mij op dit moment nog niet bekend.

In het begin komt de familienaam in verschillende schrijfwijzen voor: Hasse, Hasz en zelfs Hassel, om daarna blijvend in de naam Has over te gaan.

De mededeling van het P J. Meertensinstituut, dat het geen (bestaande) Nederlandse plaatsnamen zijn en dat hiermede mogelijk Duitse plaatsen bedoeld worden, leg ik hier gaarne vast. Het zou dan moeten gaan om het in Schleswig-Holstein gelegen: Ostersted en Reinberg. De laatste komt o.a. tweemaal in Mecklenburg voor. Verder onderzoek hiernaar heb ik op dit moment nog niet kunnen verrichten.

Wat zou de reden geweest zijn van het vertrek of de vlucht uit dat, in die tijd vaak wisselende, Deens/Zweeds/Duitse grensgebied met een zeer Lutherse geloofsbelijdenis? Zal die vraag ooit nog wel eens beantwoord kunnen worden....? Wel iets dichterbij komen nu de Deense Has, die ooit burgemeester van Kopenhagen was en het familiewapen van de Deense HASsen.

Op 3 juni 1758 huwde Aaltje Alberts, jonge dochter uit Berkhout, met mijn heel lange tijd als oudste beschouwde voorvader, Willem Hendriksz Has, jongeman in Hoorn, geboren op 28 februari 1734 als jongste zoon van Marijtje Koppings en Hendrik Hendrijks Has(sel). Hun enige kind is Alberts Willemsz Has. Zijn geboortedatum is tot op heden onbekend. Ook van een huwelijk of overlijden ontbreekt me elke kennis.

Bij akte van 2 juni 1764 (waaruit blijkt dat zijn moeder is overleden) wordt de voogdij over de nog minderjarige jongen toevertrouwd aan zijn oom, Dirk Jansz, en Lubbert Veen, familielid van moederszijde, beiden te Bobeldijk. En Pieter Alberts te Berkhout, een neef van zijn moeder.

Willem Hendriksz Has had toen al drie andere kinderen bij Trijntje Klaas de Boer, mogelijk uit Hauwert afkomstig, want daar werden achtereenvolgens Trijntje op 14 april 1761 , Hendrik Willemsz op 13 augustus 1762 en Jantje op 29 september 1763 geboren.

Waarom wordt een (stief)kind, dat dan al in het nieuwe gezin andere broertjes en zusjes gekregen heeft, buiten zijn oorspronkelijke ouderlijke huis geplaatst? Had Trijntje misschien geen zin in dat kind van die eerste vrouw? Of was er iets met die jongen, waarvan ik verder helemaal niets weet?

Na die 2de juni 1764 worden er in dit Hauwertse gezin nog zes kinderen geboren. Daarbij ook de twee andere jongens. die uiteindelijk de drie mij nu bijna volledig bekende HAS-stammen opleveren.

Ik ben er echter van overtuigd. dat er in ons land en ook daarbuiten nog wel meer bestaan. En dan niet alleen mogelijke afstammelingen van Alberts Willemsz Has. de oudste van de vier zonen in de Willem Hendriksz-stam. Maar wellicht ook van de beide kinderen. Willem en Hendrik. zoons van zijn broer Hendrik Hendriksz Has.

Van de tien kinderen. die Willem Hendriksz Has bij zijn twee vrouwen verwekte. stierven er vier, voordat zij de huwbare leeftijd hadden bereikt Van de twee meisjes trouwde er een in Koedijk en de ander in Broek in Waterland. Van de drie jongens uit de relatie met Trijntje Klaas de Boer en hun nakomelingen ken ik tegenwoordig heel wat bijzonderheden. Elke aanvulling echter zal door mij zeer worden gewaardeerd.

Hebben er nu echt familieproblemen bestaan rondom dat eerste kind van Willem Hendriksz Has? Of rond zijn tweede huwelijk misschien? Duiden de diverse notariële akten wellicht op zo iets?

Op 9 juni 1775 verscheen voor G. Opperdoes Schenk, notaris residerend te Abbekerk, doch toen fungerende in de Abberkerker Weere: Jan Bartel, timmermansbaas en Anna Has, echtelieden wonend in de Hoogtwouder Weere, maar toen daar aanwezig. Zij legden vast, dat indien hun huwelijk zonder nazaat zou eindigen, dan de eerst stervende de langstlevende tot enig en algeheel erfgenaam zou stellen.

De 7de mei 1780 verscheen voor notaris G. Opperdoes Schenk, residerend te Twisk: de heer Pieter Hendriksz Has, oud-schepen te Abbekerk, die verklaarde om bijzondere redenen hem daartoe moverend, bij zijn overlijden zijn bezittingen aan zijn neef Hendrik Hendriks Has, zoon van zijn broer Hendrik Has te Hoorn, te willen nalaten.

Gevolgd door een nieuw testament op 27 april 1782 - zijn broer Hendrik Has is dan overleden - waarin nu de twee zoons van deze: Willem en Hendrik als zijn erfgenamen worden aangewezen. Bovendien krijgt Jacomijntje Has eveneens in Hoorn een jaarlijkse uitkering van 3% uit de nalatenschap. Als executeurs worden genoemd: Willem Has (dezelfde als mijn in 1734 geboren voorvader???) en Jan Claasz. Groot, beiden ook uit Hoorn.

Ik heb op dit moment de beschikking over gegevens (voor het merendeel heel aardig compleet) van ruim 500 HASsen uit 185 verschillende gezinnen. Daarenboven heb ik uit de tegenwoordige 20 Nederlandse telefoonboeken de adressen van 74 HASsen kunnen vinden. Deze mensen heb ik intussen allemaal schriftelijk benaderd Door vorige ervaringen wijs geworden, verwacht ik daar echter niet erg veel van.

Graag kom ik in kontakt met een ieder, die zelf de naam HAS draagt of bij wie die naam in zijn/haar familiegeschiedenis voorkomt.

Het ziet er nu dus duidelijk naar uit, dat er van een 300 jaar oud, echt Westfries geslacht gesproken kan worden. Dat de oorsprong nog verder terug gaat is ook duidelijk. Naast deze Hoornse familie's ken ik een hele groep van dertien Has-gezinnen met in totaal 75 personen, die tussen 1665 en 1800 in Westzaan hebben geleefd, zonder dat er tot op heden een aanwijzing gevonden is van een verhuizing van Westzaan naar Hoorn en omstreken. Ook omgekeerd niet Evenmin van een andere relatie tussen de eerst bekende daar en die in Hoorn. Ook geen indicatie dat de Westzaners eveneens uit Schleswig-Holstein afkomstig zouden zijn. Wel allen met een duidelijk gereformeerde religie.

Maar wat dan te denken van de invalshoek, dat de HASsen vluchtelingen zouden zijn vanuit het zuidspaanse Andalusië voor de Spaanse Inquisitie? Joden dus, die omstreeks 1478 via Antwerpen naar Amsterdam wegvluchtten? En vandaar zich mogelijk o.a. in Holland, maar ook via Duitsland en Polen verspreidden om vervolgens als Hass/Hasse of ook wel als Hasz/Hasze naar deze streken terugkeerden en hier verder leefden. Alleen al van die echt Joodse tak, inclusief rabbijnen, zijn er meer dan 1000 nakomelingen over de hele wereld aan mij bekend.

Met een Pool, de in Krakow op 1 april 1925 geboren fllmregisseur Wojciech Jerzy Has, probeer ik een relatie tot stand te brengen. Met de diepzeeduiker/schrijver heb ik echter nog geen kontakt gehad.

De kronieken melden het voorkomen van een Has reeds in 1374. Ruim 600 jaar geleden dus! Ik ben dan nu pas halverwege....

Een wapen met de naam HAS daaronder is zichtbaar in de Orangerie van het Kasteel Arcen bij Venlo. Het behoort toe aan Clara Haes von Türnich, die op 8 april 1540 met Marsilius von Pallandt in het huwelijk trad.

Een direkt verband tussen al deze verschillende verschijningsvormen is tot op heden echter niet aangetoond. Wellicht zouden er zelfs verbindingen kunnen bestaan met namen als (de) Haas(e/n)! Haes(e/n) of zelfs andere varianten als Haze(s)? En niet te vergeten uiteraard die namen, waarin dan ook nog het voorzetsel VAN voorkomt....

Vermoedens rijzen. De echte bewijzen, evenwel, zijn nog lang niet geleverd. Als die ooit al op tafel gelegd zouden kunnen worden.

In elk geval heb ik zeker ook behoefte aan de gegevens van alle nu nog levende HASsen.

Ik hoop dat iedereen, die me bij het completeren van deze familiegeschiedenis kan helpen, dat ook zal doen. Het ligt in mijn bedoeling het geheel t.z.t. te publiceren. U kunt me bereiken:

Johan C. Has, Postbus 380, 1700 AJ Heerhugowaard

---

© 1954-2024 | Westfriese Families | E-mail | Sitemap
"Die zijn voorgeslacht niet eert, is zijn eigen naam niet weerd."