Kwartaalbladen » 1989 (jaargang 30) » No. 3 » pagina 65-68
Familie Sjerps, van Dijk en Bakker
Inleiding
In 1975 liet wijlen de heer M.J. Sjerps uit Schagen een boekje verschijnen over de fam. Sjerps. Over de oorsprong van
de familie ontving dhr. Sjerps later een verklaring van Zr. Martha Vriend, een dochter van Jan Vriend en Maartje Sjerps.
Zij schreef o.a.: "Mijn moeder zei dat onze familie uit Friesland komt. nl. uit Joure. Daar in Friesland heerste eind
17e eeuw de pest. Twee broers zijn toen overgekomen naar Andijk. Zij waren de enige overlevenden van hun familie. Hierin
schuilt wel een grote kans van waarheid, want bij een onderzoek in het rijksarchief van Leeuwarden naar de familie uit
Joure hebben we er wel wat gevonden, maar eind 17e eeuw geen één meer."
Enige jaren geleden kwam dhr. Sjerps in het bezit van een testament van stammoeder Rigt Ipes, dat nogal opmerkelijk was.
Hij stelde mij dit voor publicatie ter beschikking, eventueel met nadere bijzonderheden aangevuld. Uit verder onderzoek
bleek, dat er in het verschenen boekje nogal wat fouten en lacunes voorkomen. Door het overlijden van dhr. Sjerps heb
ik dit echter niet meer met hem door kunnen nemen. Het navolgende artikel kan daarom tevens als een aanvulling op de
genoemde uitgave dienen.
Ook in ons blad (14e jrg. nr. 4) werd al een eerste aanzet van de familie Sjerps gepubliceerd, maar ook dat was zeer
onvolledig. Wat niet wil zeggen dat de hierna volgende gegevens wel compleet zijn.
Na het testament volgt een overzicht van enkele generaties nakomelingen van Sjerp en Rigt. waaruit de huidige RK familie
Sjerps is voortgekomen. met name uit kleinzoon Claas Sjoerdz. Sjerps. Daarnaast stamt uit de kleinzonen Jan Imkesz. en
Pieter Cornelisz. Sjerps het geslacht van Dijk. Mogelijk afgeleid van hun oorspronkelijke woonplaats de Noorderdijk. En
tenslotte uit kleinzoon Maarten Sjoerds het geslacht Bakker, genoemd naar Maartens eerste beroep. Later werd hij tuinman.
Een opmerkelijk testament
Het navolgende testament werd op 22 september 1770 door not. P. Schotsman opgemaakt ten huize en in opdracht van Rigt
Iepes, weduwe van Sjerp Imkes, te Andijk. Zij liet dit testament opmaken na het overlijden van haar man, die op 8-10-1769
begraven was te Bovenkarspel.
Het begin van dit testament luidt als volgt:
"....... Komende ter dispositie zoo verklaarde zij Testatrice om redenen haar daartoe moveerende hare twee zonen met name
Cornelis en Johannis Sjerps te institueeren in hare naakte en blote legitime portie, seggende sij Testatrice zulx niet te
veroorzaken uyt haat der Religie, maar uyt eene oneerlijke behandeling aan haar Testatrice gedaan als van bovengemelde
kinderen door de groote beslommering der boerderij seer benoodigt wierden, en nu door de andere kinderen moeste werden
verrigt, alsmede nog door oneerbiedigheyt en onaangelegenheyt van voorszeyde kinderen aan haar Testatrice op haar ziekbedde
bewesen, van haar te laten leggen sonder na haar Testatrice te hebben omgesien. Verders komende zij Testatrice te
institueeren tot haar enige en universele erfgenamen haar overige kinderfen in alles wat zij Testatrice zal komen na te
laten, gene van deselve uytgesondert.
Verder zo verklaarde zij Testatrice aan te stellen tot voogden over hare nagelatene onmondige kinderen verwekt bij Sjerp
Imkes: Watse Iepes, Sipke Iepes en Sijmon Brander, te Enchuysen, op Tersluys en te Bovencarspel woonagtig, ten eynde om
hare nalatenschap te brengen tot een behoorlijke liquiditeyt ende......."
Boven het stuk staat dat "de Comparante verklaarde geen twintig duysend gulden gegoet te zijn."
Rigt Iepes onterft dus haar zonen Cornelis en Johannis, die op dat moment resp. 22 en 17 jaar oud zijn. Niet vanwege het
geloof, zoals nadrukkelijk vermeld wordt, maar om hun houding tegenover hun moeder. Toch is het opmerkelijk dat alle
kinderen, die allen gereformeerd waren gedoopt, later met een katholieke partner trouwden of zelf katholiek werden, behalve
juist de genoemde Cornelis en Johannis. Zou Rigt Iepes' roomse afkomst toch van invloed zijn geweest na het overlijden
van de gereformeerde vader? In ieder geval moet het geloof in dit gezin wel van belang zijn geweest, gezien de uitdrukkelijke
vermelding in het testament. (Ook later komen gemengde huwelijken voor) Overigens is in de dagen na het opmaken van het
testament de zaak waarschijnlijk in de familie besproken en de vrede hersteld tussen moeder en zonen, want acht dagen later
wordt een aanhangsel aan het testament toegevoegd, waaruit blijkt dat Rigt Iepes het eerste deel van haar testament als niet
geschreven verklaart.
"Op den 30 September 1770 (R.I.) verklaarde in presentie van Sipke Iepes, woonagtig op Tersluys, dat de eerste periode in
dese testamente vervat, ten eenenmale soude weesen geannuleert en vernietigt en dat deselve soude mogen werden aangemerkt
als of deselve nooyt in deze testamente ware geinsereert, maar in tegen(deel) dat hare nalatenschap abintestato zal mogen
devolveeren."
M.a.w. de nalatenschap moest over alle kinderen verdeeld worden als zou er geen testament hebben bestaan; dus ieder een
gelijk deel.
Overigens leeft Rigt Iepes nog 18 jaar na het opmaken van dit testament, want ze overleed in juli 1788.
Ze bezat behalve de boerderij in het "Kerkeveld" te Andijk ook een café aan de Nieuwe Westerstraat te Enkhuizen,
genaamd "de Roskam". Blijkens AWG, oud archief Enkhuizen, inv.nr. 455, bergnr. 1153, stond in 1803 deze herberg met twee
stallingen en een kolfbaan, met een uitgang achter Steenwijk, aan de noordzijde van de Nw. Westerstraat. Het is
hoogstwaarschijnlijk de plaats waar nu nog een café is gevestigd, namelijk direct links als men langs de Koepoort
de stad binnen komt.
In deze herberg werden op 14-9-1799 de bekende Zeger Davidson uit Venhuizen en Willem Giesz uit Medemblik door de Fransen
gearresteerd wegens heulen met de vijand, t.w. de Engelsen. Over dit gebeuren staat een uitvoerig en zeer interessant
artikel in bundel 49 (1982) van het Historisch Genootschap. De geschiedenis rond Zeger Davidson, die op 26-9-1799 te St
Pancras werd gefusilleerd, is verder nog door mevr. Jannetje Visser-Roosendaal verwerkt tot de roman ".....tot in de
dood".
Van de drie voogden, die Rigt Iepes over haar minderjarige kinderen aanstelt, zijn Watse en Sipke Iepes ongetwijfeld
broers van haar. Bij de doop van een kind van Sipke is Rigt doopgetuige.
Watse Ipesz. deed op 21-10-1780 in Enkhuizen aangifte van zijn voorgenomen huwelijk met Jantje Jans van Oude Mardem.
Samen betaalden zij ƒ 12.-.- impost. Zij huwden in de RK kerk van Enkhuizen op 24-11-1780 met Jan de Groot en Jan
Volkerse als getuigen.
Uit dit huwelijk werden de volgende kinderen te Enkhuizen RK gedoopt:
Harme 5-3-1781, get. Stijntje Schoukes
Joannes 13-11-1782, get. Lijsbeth Schirps
Ipe 23-1-1785, get. Marijtje Willems
Jan 18-9-1786, get. Johanna Elpers
Tetje 14-10-1789, get. Liebje Jans
Tetje 28-9-1792, get. Liebje Jans
Janke 27-1-1796, get. Liebje Jans
Sipke Iepes woonde op Tersluys, alwaar hij bij Jannetje Joltes een onecht kind verwekte, Julianus, dat op 29-7-1767
in de RK kerk van Venhuizen werd gedoopt met Marijtje Joltes en Grietje Wouters als doopgetuigen. Drie maanden later
trouwt hij in dezelfde kerk echter met Trijntje Teunisse. 30-10-1767 is de trouwerij met Jan Teunisse en Sijbert Janse
als getuigen.
Uit dit huwelijk worden op Tersluys twee kinderen geboren, die te Venhuizen RK gedoopt worden, t.w.
Joannus 27-5-1770, get. Rigt Iepes
Grietje 16-3-1775, get. Grietje Jans (als ouders worden genoemd Sip Ibise en Trijntje Cornelise)
.
De (familie-)band met de derde voogd Simon Brander is niet duidelijk.
Op 14-1-1725 deden Albert Ysbrandtsz (Brander), jonggezel tot Grootebroek, en Vroutje Dirks, jongedochter tot
Bovencarspel, te Grootebroek aangifte van hun voorgenomen huwelijk en betaalden ieder ƒ 3.-.- impost.
Hun huwelijk werd in de RK-kerk van Grootebroek op 29-1-1725 gesloten. Huwelijksgetuigen waren Luytje Jans en Teunis
Dirksz. Bott.
In Grootebroek werd een kind gedoopt, IJsbrandus, op 12-11-1726.
In Bovencarspel werden vijf kinderen geboren en gedoopt, t.w.:
Theodorus 8-12-1730
Isebrant 5-12-1732
Sijmen 4-8-1734
Jan 6-3-1736
Dirk 26-2-1738.
Simon Brander was eerst gehuwd met Aafje Cornelis Kok.
Als hun dochtertje Veronica op 17-12-1764 te Bovenkarspel wordt gedoopt is de moeder al overleden volgens het doopboek.
Doopgetuige was Antje Teunis Put, die gehuwd was met Ysbrand Albertse Brander.
Aafje Kok was op haar beurt doopgetuige bij hun zoon Albert op 8-10-1759 te Bovenkarspel.
Ysbrand en Antje kregen eerder een dochter Trijntje, gedoopt 20-12-1757 met Marijtje Teunis als getuige, en als derde
kind ook een dochter Veronica, die 21-2-1762 gedoopt werd. Doopgetuige daarvan was Trijntje Sijmesse, de vrouw van Dirk
Brander, een andere broer.
Op 29-9-1765 gaf Sijmen Albertsz. Brander te Grootebroek zijn tweede huwelijk aan en wel met Geertje Sijmons Lap(s), jd.
van Bovenkarspel. Beiden betaalden ƒ 3.-.- impost.
Uit dit huwelijk werden te Bovenkarspel twee kinderen geboren, die ook RK gedoopt werden.
Albertus 14-7-1767, get. Grietje Jans.
Simon 30-6-1772, get. Caatje Laps, overl. Bovenkarspel, imp. aangifte Grootebroek 9-7-1772 ƒ 3.-.-.
Geertje Laps was op haar beurt weer doopgetuige bij zowel haar broer Dirk Sijmensz. Lap en Imptje Jans Schoneman (1769,
1775) en haar zuster Reynutje Sijmens Lapsen Pieter Pietersz. Egh(t)(1768, 1774, 1778), als bij Dirk Brander en Trijntje
Sijmens (1771, 1775), allen te Bovencarspel.
De laatsten kregen vijf kinderen, met name:
Albertus ged. 6-12-1765 get. Antje Teunisz Put
Veronica ged. 5-5-1770 get. Grietje Jans
Albertus ged. 25-10-1771 get. Geertje Laps
Simon ged. 8-1-1773 get. Lijsbeth Ariens
Catharina ged. 15-10-1775 get. Geertje Laps
© 1954-2024 |
Westfriese Families |
E-mail |
Sitemap
"Die zijn voorgeslacht niet eert, is zijn eigen naam niet weerd."
